“En”leri en çok seven bir milletiz… En güzel ev, en büyük araba, en geniş ve ferah ev, en hızlı şoför, en temiz, en sık, en uyumlu elbise…Peki çevreye en duyarlı, çevresi en temiz insanların yaşadığı, dünyanın en temiz ülkesi diyebilir miyiz?… Keşke…
Konuyu nereye getireceğimi merak ediyorsanız, hemen söyleyim; Dünyanın gelmiş geçmiş en büyük hayvanları olan balinalara…Niye mi?
Bu yazıyı hazırlayana kadar balinalar benim için kocaman, dev balıklar olmaktan başka bir şey ifade etmiyorlardı. Konuyu araştırırken, kendimi çevre ile çok ilgili biri olarak görmeme rağmen, balinalar hakkında hemen hiç bir şey bilmediğimi farkettim.
Balinaların kendi karasularımızda değil de, büyük okyanuslarda yaşayadıkları gerçeğinden midir bilmiyorum, ama balinaların öyle sadece “yenilir yutulur” cinsten olmadıklarını biliyorum artık.
Yaşadığımız yüzyılda, küresel ısınma son hızıyla ve önlenemez bir şekilde devam ederken, üstelik beklenilenden ve tahminlerden çok daha hızlı bir şekilde ilerlerken, pek çok konuda artık bizim veya başkalarının diye bir şey yok, “global” diye bir terim var…
Yani artık dünyanın her yerinden herkes sizin kaynaklarınıza karışabiliyorken, sizin de başka ülkelerin kaynaklarına karışma hakkınız doğabiliyor…Artık hiç kimse burası benim toprağım, benim karasularım, istediğimi avlar ve tüketirim diyemiyor. Çünkü dünyanın kaynakları aşırı savurganlıktan dolayı tükeniyor ve gelecek nesillere tüketecek kaynaklar kalmıyor…İşte tam burda, ülke çıkarları değil, uluslararası kamuoyunun çıkarları devreye giriyor.
Balinaların küresel ısınmaya olumlu katkıları
Balinaların çevre ile ne ilgisi var diye düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. Son yıllarda yapılan bir araştırma, Güney Okyanusu’nda yaşayan ispermecet balinalarının küresel ısınmayla mücadelede önemli katkıları olduğunu gösterdi.
Dr. Uygar Özeşmi`nin bu konu ile ilgili görüşleri şöyle:
“Balinalar, dışkıları sayesinde her yıl 40 bin otomobilden çıkan miktara eşit karbondioksit (CO2) emisyonunu yok ediyor.”
Avustralyalı biyologlar ise, “12 bin bu tür balinanın her birinin denize her yıl dışkılama yoluyla 50 ton demir bırakıyorlar. Demir, yüzeye yakın yerlerde yaşayan planktonlar tarafından yeniyor ve fotosentez yoluyla atmosferdeki CO2′yi emiyor. Dışkılamanın sonucu olarak, balinalar her yıl 400 bin ton karbonu yok ediyor. Bu, solunumla saldıkları CO2 miktarın iki katı. 200 bin ton karbondioksit, neredeyse 40 bin otomobilden çıkan emisyona eşit” olduğunu ileri sürüyorlar.
Balina eti
Bilimsel verilere göre; 2008 de yayınlanan bir bildiride balina etinin yüksek oranda cıva ve diğer zehrili maddeler dolayısıyla insan sağlığına zararlı olduğu söyleniyor. Bu maddelerin tam kesin olmamakla birlikte, parkinson, şeker ve diğer tehlikeli bir çok hastalığa davetiye çıkardığı öne sürülüyor.
Bu arada balina etinin, balıkdan çok dana etine benzediği söyleniyor.
Amber nedir?
Ansiklopediler amber`i balinalardan çıkan bir çeşit salgı olduğu ve bu salgının güneşle etkileşimi sonucunda oluşan bir madde olarak tarif ediyorlar. Yani amber bir çeşit balina kusmuğudur ve parfüm endrustrisinde kullanılmaktadır.
Kutuplara yakın bölgeler hariç bütün okyanuslarda yaşayabilen ‘Physeter macrocephalus’ isimli dev balinanın, denize attığı salgı, muhteviyatındaki amberin denizden veya yakalanan balinalardan toplanması yoluyla elde edilmektedir.
Gündem; Balinalar! Japonya`da gerçekten Balina Katliamı var mı?
Balinalar ilk kez geçtiğimiz yıllarda Avrupa`da Faroe Adaları`ndaki balinaların öldürülmesi ile, kan gölüne çevrilmiş deniz manzaralarıyla dikkatimizi çekti. Daha sonra da Japonlar balina katliamı yapıyor haberleri gündemimize geldi.
Japonlar balina avcılığına 19 yy da başlamış. Birçok ülkede olduğu gibi japaonya da günümüz balina avcılığı endrustrisine katılmış. Ancak biraz ileri giderek, balina avcıligını kendi ülke karasularını aşarak yapmış
Bu durum 1986 da uluslararası balina avcılğı komisyonu (IWC, International Whaling Commission) kurulmasına kadar devam etmiş. Fakat Japonya balina avına, “bilimsel araştırmalar için” olduğu gerekçesiyle devam etmiş. Bilimsel araştırmalarda kullanılan balina eti, restoranlarda, çarşı pazarda satılmaya başlanmış…
IWC International Whailing Commission
The International Whaling Commission (IWC) balinaların korunmasına yönelik ticari balina avcılığını düzenleyen uluslararası bir kuruluştur. 1946`da kurulmuştur ve bugün Dünya’da 88 üye ülkesi vardır. 1986’da balina neslinin tükenmesi tehlikesiyle karşı karşıya kaldığı endişesiyle, ticari amaçlı balina avcılığına sınırlama getiren bir bildiri yayınlanmıştır. Bu bildiri bugün de hala geçerlidir.
Japonya’da balina avcılığının, pek çok IWC üye ülkesi karşı çıktığı halde, IWC tüzüğüne uygun şekilde yapıldığı söyleniyor. Uluslararası adalet mahkemesi, Japonya`nın ticari amaçlı balina avcılığını derhal durdurma kararı çıkmasına ragmen, sonuçta bir değişiklik olmadı.
IMC öldürücü olmayan balina avcılığına bilimsel araştırmalar için izin verilebileceğini söylese de, aktivistler ve çevreciler hiç bir şekilde balina avcılığına izin verilmemesinde, IWC`nin daha sert ve caydırıcı kararlar alması gerektiğinde ısrar ediyorlar..
Japonya bu konuda ne düşünüyor?
Bir ada ülkesinin en önemli sermayelerinden biri balıkçılıktır. Japonya`nın da 128 milyonluk nüfusuyla dünyanın en kalabalık ülkelerinden biri olduğu düşünülürse, balıkçılığın çok büyük bir gelir kaynağı olduğunu söylemek yanlış olmaz .
Japonlar balina avcığının atalarından kalma bir gelenek olduğunu savunuyor ve balina avcılığının da, etini yemenin de bir mahsuru olmadığını öne sürüyorlar. Cok yaygin olarak balina eti yenmiyor olsa da bazi lokanta ve okul oglen yemeklerinde balina eti yeniyor.
Bilim adamları bunu bir katliam olarak görse de, Japonlar durumun medya ve çevreci aktivistler tarafından abartıldığını, bir kaç tane balinanın öldürülmesiyle balina neslini tükenmeyeceğini düşünüyorlar.
Bilimsel araştırmalar için balina
1986`dan 2011 yılına kadar japonya da bilimsel araştırmalar için öldürülen balinaların sayısı 13 binden fazla..
Bilim adamları balinaların ille de öldürülmesi gerekmediğini, balina dışkılarından veya derilerinden parça alınarak da bilimsel araştırmaların yapılabileceğini savunuyorlar..
Balinalar nasıl avlanıyorlar?
Güverteye bir halatla bağlı olan zıpkınlar otomatik olarak balinaya fırlatılıyor. Daha sonra özel bir sistemle balinanın midesine sıkıştırılmış hava veriliyor. Böylece kısa sürede ölen hayvan, avcılar tarafından kolayca yakalanıyor.
Bir tek balinadan 100 kg. balina çubuğu, 5000 litre yağ, ayrıca ticaret amacıyla kullanılan kemik ve et elde ediliyor. Norveç ve Japonya’da besin maddesi olarak kullanılan balina eti birçok ülkede kedi köpek maması yapımında kullanılıyor. Bu amaçla, her yıl yaklaşık 50.000 balina avlanıyor.
Biliyor musunuz?
- 70-90 yıl, bazı tür balinaların 100 yıl yaşadığına inanılıyor, tabi avlanmaz sağ kalırlarsa.
- Yaşayan ve gelmiş geçmiş en büyük hayvanlar. Boyları 33 metreye kadar ulaşırken, 200 tondan fazla ağırlağa sahip olabilirler…
- Denizde çok fazla rakipleri yok, belki de en büyük düşmanları insanlar.
- Balinalar sıcak kanlı birer memeli hayvanlardır. Bir çok bilim adamı, balinaların suda yaşayan hayvanlar olmasına rağmen onlara balık demenin yanlış olacağını savunuyorlar.
- Balinaların akciğerleri var ve diğer balıklar gibi suyun içinde yaşamazlar. Nefes alabilmeleri için suyun yüzeyine çıkıp ciğerlerine nefes doldururlar.
- Yavrularını tıpkı diğer mememliler gibi sütle beslerler..
- Beyinlerinin sadece bir tarafıyla uyurlar, yani kendilerini tamamen uykuya teslim etmezler.
- Tıpkı bizler gibi acı çekerler, bu sebeple yaralı olan aile fertlerinden birini kolay kolay kaderlerine terk etmezler.
5 Mayis/2014
Kaynakça;
http://www.infoplease.com/encyclopedia/science/whale-characteristics-behavior.html
http://www.defenders.org/whales/basic-facts
http://www.mavirize.com/balina-balinalar.html
http://ecowatch.com/2013/08/22/whale-slaughter-tradition-on-faroe-islands/
http://www.opsociety.org/issues/dolphin-slaughter-in-taiji
http://en.wikipedia.org/wiki/Whaling_in_Japan
http://www.radikal.com.tr/dunya/ogle_yemekleri_balina_eti-1017433
http://en.wikipedia.org/wiki/Whale
http://surdurulebilirodtu.wordpress.com/2010/06/29/balinalarin-faydalari/
http://m.smh.com.au/environment/japanese-whaling-ships-to-roam-antarctic-again-20140508-zr6yf.html
Rabia Yener
ÇEKÜD Gönüllüsü