Dünya’daki kâğıt tüketiminin yarısı geri kazanılsa, her yıl 8 milyon hektar orman alanının korunabileceğini, yani Türkiye’nin onda biri yahut Ege Bölgesi (85.000 km2) büyüklüğünde bir ormanlık alanın yok olmaktan kurtarılacağını biliyor muydunuz?
Peki, Dünya üzerindeki ofis çalışanlarının tamamı dikkate alındığında, toplam tüketilen kâğıtların %45’inin (Yani yaklaşık yarısının!!!) çöpe atıldığını veya geri dönüştürülmemek suretiyle yabana gittiğini?
Peki ya, her yıl Türkiye’de ortalama olarak hesaplandığında kişi başına 42 kilogram kâğıt tüketildiğini, tek bir insanın kâğıt, karton, broşür ve sair yaşamsal tüketimleri ile her yıl yaklaşık 7 adet ağacı tükettiğini biliyor muydunuz? Dünya’da her geçen bir dakikada 200 m2 ormanlık alanın tüketildiğini?
Türkiye’de ve Dünya’da, yukarıda da belirtildiği üzere yoğun bir şekilde kâğıt tüketilmekte olmasına rağmen, bu yazıda vurgulanmak istenilen asıl sorun kâğıtların tüketilmesi değil YANLIŞ VE BİLİNÇSİZ bir şekilde tüketilmesidir. Bu yanlış tüketim, sonuçları düşünülmeksizin ve her geçen dakika devam ederek süregelmekte, nihayetinde de sonuçlarını yine insanoğlu üzerinde doğurmaktadır. Bu tüketim, yıldan yıla ve hatta günden güne artmakta ve tam bir katliama dönüşmektedir, bu katliamı ise üzerinde yaşadığımız dünyanın bir parçası olarak bizler elbirliği ile gerçekleştirmekteyiz.
Farkına varamadığımız en acı gerçek şudur ki; dünyamızın kaynakları sınırlıdır ve günden güne azalmaktadır.
O halde, bu gerçek birçok kişi tarafından biliniyor olmasına rağmen, nasıl yanlış kâğıt tüketiyoruz?
Bilindiği üzere, kâğıt tüketiminin en çok gerçekleştiği alan “iş” alanıdır. İş alanında kâğıt tüketiminin kişi bazında hesaplanması durumunda, bir kişinin günlük olarak ortalama 0,7 kg. İle 0,9 kg. arasında, yani yaklaşık 140-180 adet kâğıt tükettiği gibi üzücü bir gerçekle karşılaşmaktayız. Kâğıtları tek taraflı olarak kullanmak, hatalı olarak basılan, işi biten ya da işe yaramayan kâğıtları doğrudan yırtmak suretiyle çöpe atmak, üzerinde düşünmeden birçok belgeyi yazdırmak ve en önemlisi de, kâğıt tüketimi esnasında aynı zamanda nelerin tüketildiğinin ve doğaya nasıl bir zarar verildiğinin bilincinde olmaksızın yapılan tüm kâğıt tüketimleri yanlış kullanım için birer örnek teşkil etmektedir.
Bir başka ve en büyük yanlışı ise, atık kâğıtların yeniden değerlendirilmemesi, geri dönüşüm sürecine dâhil edilmemesi oluşturmaktadır. Her gün, evlerimize gelen broşürler, yerlere rastgele atılan veya sokaklarda dağıtılan katalog ve ilanlar, geri dönüştürülmeksizin harcanmakta, hepimiz tarafından kullanılan kâğıtlar geri dönüşüm kutuları yerine çöpe atılmakta veya başka şekilde imha / deforme edilmektedir. Yasal olarak basılmayan (korsan) kitaplar, başka amaçlarla kullanılan gazeteler ve düşüncesizce tüketilen naylon poşetler de geri dönüşüm sürecinden çıkmakta, doğaya büyük zararlar vermektedir.
Hâlbuki yeniden değerlendirilmiş 1 ton atık kâğıt sayesinde, 2,3 m² ormandan 17 ağacın kesilmesine gerek kalmamaktadır. Ayrıca sudan 31.787 litre, elektrikten de 4.100 kilowatt tasarruf yapılabilmektedir.
Önemle ve üstüne basa basa vurgulamak gerekir ki; gelişen teknik ve teknolojik imkânlar sayesinde, günümüzde kullanılmış kâğıttan %80 ile %100 oranında yeni kâğıt üretmek mümkündür. Bu nedenle kâğıt ve her türlü benzer ürünlerin geri dönüştürülmek üzere biriktirilmesi ve bireyler üzerinde bu bilincin yerleştirilmesi, sandığımızdan çok daha büyük yararlar sağlayabilecektir.
Kâğıt tüketiminin en fazla olduğu bir başka alan ise okullardır. Özellikle üniversitelerde ve yüksek okullarda tüketilen kâğıtların miktarı ve kalitesi oldukça yüksektir. Okullarda tüketilen kâğıtlar ofis kâğıdı kalitesinde olmakla birlikte, ders notu, fotokopi gibi işlerde kullanılan kâğıtlar da tonlarla ifade edilmektedir.
Okullarda kullanılmış (atık) kâğıtların toplanması ve mevcut kâğıtların verimli kullanılması kadar öğrencilerde, bilhassa da çocuklarda bu konularda bir alışkanlık sağlanması da çok önemlidir. Dolayısıyla kâğıtların geri kazanılmasında bir adım atılması halinde, geleceğe dönük hedefler için bunu okullardan başlatmak ve yarının yetişkinleri ve ebeveynleri olacak olan çocuk ve gençlerin bilinç kazanmasını sağlamak son derece yararlı olacaktır.
“Yılda yaklaşık 700 milyon dolar harcanarak yurt dışından kâğıt satın alınan bir ülkede kâğıtlar verimli kullanılmazsa ormanların tahrip olacağı, ormanların insanların yegâne yaşam kaynağı olduğu ve sera gazını azalttığı çocuklarımıza öğretilmelidir.”*
Her yıl dünyada ormanların %1,3’ü kâğıt üretiminde kullanılıyor. Bu miktar, 40 milyon hektara, yaklaşık olarak İsviçre’nin yüzölçümü büyüklüğünde bir alana tekabül ediyor. Ayrıca, bir de kâğıt üretilirken kullanılan enerji kaynaklarından bahsetmek gerek, keza kâğıt üretimi süreci ciddi anlamda enerji sarfiyatına sebep olmaktadır.
Bir ton kâğıt üretimi esnasında; 2,4 ton odun, 440 ton su, 7600 kWh elektrik enerjisi gerekir. 1 ton kullanılmış kâğıt çöpe atılmayıp geri kazanıldığı ve kâğıt üretiminde tekrar kullanıldığı zaman ise, 17 adet yetişmiş çam ağacının kesilmesi, 36 ton sera gazı CO2 atmosfere atılması, 4100 kWh elektrik enerjisinin israf edilmesi, 267 kg kirletici gazın atmosfere atılması, 1750 litre fuel-oilin israf edilmesi, 3-4 m3 depolama alanı tasarruf edilmesi, 85 m2 ormanlık alanın tahrip edilmesi, 38,8 ton suyun israf edilmesi önlenir! Ve bu sayede (geri) kazanılan yalnızca tek bir ağaç, 6437 kilometre yol alan bir otomobilin havaya saldığı karbondioksiti emip yok edebilir!
Özetle, kâğıtların tüketilmesinde israftan kaçınmak ne kadar önemliyse, kullanılmış kâğıtların geri dönüşümü için çaba göstermek ve bu sürece dâhil olmak da bir o kadar önemlidir. Eğer ki, kendimiz için olmasa dahi, bizden sonraki kuşaklar için üzerinde yaşadığımız Dünya’da yeşil rengi muhafaza etmek, bizlere kucak açan doğaya bir el uzatmak istiyorsak, kâğıt ve türevlerini kullanırken aşağıda da kısaca değineceğim davranış biçimlerini uygulamaya dikkat etmeliyiz:
•Yazışma, not, genelge, rapor ve fotokopi kâğıtlarının koşulların elverdiği ölçüde her iki yüzünü de kullanalım,
•Yazıları CD, USB flash bellek veya diskette muhafaza edelim,
•Büyük boyutlu fatura ve irsaliye belgeleri yerine küçük boyutlu olanları kullanalım,
•Kâğıt torbaları ve dosyalarını tekrar tekrar ve hatta gerekirse tamir ederek kullanalım,
•Mektuplaşmalarda zarfın üzerindeki etiketin üzerine gönderenin etiketini yapıştırıp tekrar tekrar kullanalım,
•Fax yerine e-mail ile haberleşelim,
•Bayram kartları ve davetiyeleri mümkün olduğunca zarfsız gönderelim,
•Gerekli olmayan reklam ve broşürleri almayalım,
•Kurum içi notları kâğıt yerine elektronik ortamda dağıtalım.
•Kurum içinde evrakları basılı olarak değil, dijital olarak paylaşalım.
•İnternet sitelerinden baskı almak yerine kısa yollarımıza ekleyerek arşivleyelim.
•Matbu formlar yerine elektronik formlar kullanalım.
•Arşivimizi fiziksel olarak dosyalamak yerine dijital olarak dosyalayalım.
•Yazıcı ayarlarımızda kenar boşluklarını mümkün olan en aza indirelim.
•Antetli kağıt kullanmak yerine, anteti mümkün ise yazıcıdan bastırmayı tercih edelim.
•Benzer formları birleştirelim.
•Faks gönderimlerimizde mümkün olduğunca basılı kapak sayfası kullanmayalım.
•Dijital bir dokümanı faks göndermek için, baskı alıp fakslamak yerine dijital olarak faks çekebilen bir sistem kullanalım.
•Faks almak için basılı olarak çıktı veren cihazlar yerine dijital olarak faks alabilen ve dijital çıktı verebilen bir cihaz ya da sistem kullanalım.
•Eğer yazıcımız destekliyorsa ve kurum yazışma usullerinin imkân verdiği ölçüde varsayılan olarak çift yüzlü baskıyı seçelim.
•Çıktılarda bir yüze iki sayfa basılacak şekilde çıktı alalım.
•Gizliliği olmayan çıktı kâğıtlarının arkalarını da yine baskıda ya da müsvedde olarak kullanalım.
•Dosyalamalarda mümkün olduğu kadar az kâğıt kapak ya da ayırıcı kullanalım.
•Çıktılar için yazıcımızın desteklediği en düşük kâğıt gramajına sahip kâğıtlar kullanalım.
•Kâğıt atıklarımızı çöp yerine MUTLAKA (mavi renkteki) geri dönüşüm kutularına atalım.
•Kâğıt post-it yerine bilgisayarlarımız vasıtası ile hatırlatıcılar gibi yazılımları kullanalım.
•Bir belgeden çıktı almadan önce en az iki kere kontrol edip bir hata olup olmadığını gözden geçirelim ve muhakkak çıktı alınması gerekiyorsa çıktı alalım.
•Bürolarımızda, odalarımızda kâğıt kutuları kullanarak hatalı kullandığımız ve arkası boş olan kâğıtları biriktirelim, kullanılmamış kâğıda çıktı alınması gerekmeyen tüm yazdırma işlemlerimizi bu kâğıtlarla yürütelim.
•Çok yüksek bir gizliliğe sahip değilse belgeleri işi bittiğinde atmak ya da yırtmak yerine geri dönüşüm kutularında biriktirelim. Keza bu belgeler mürekkebi silinmek suretiyle temizlenerek yeniden boş kâğıda dönüştürülmekte ve kullanılmaktadır.
Evlerde kâğıtları verimli kullanarak ve kâğıt tüketimini azaltmak amacıyla ise;
•Davet ve toplantılarda kâğıt tabak ve bardak yerine tekrar kullanılabilir porselen tabak ve cam bardaklar kullanırsak,
•Paket yaparken yeni bir kağıt kullanmak yerine, bir takvim yaprağı veya gazete kağıdı kullanırsak,
•Gerekli olmayan reklam ve ilan broşürlerini almazsak,
•Hijyenik amaçlar için geri kazanılmış kağıtlardan yapılmış ürünler kullanırsak,
•Gazete, dergi ve mecmuaları ortaklaşa kullanırsak,
•Çocuklarımıza defter ve not kâğıtlarının her iki yüzünü de kullanmaları gerektiğini öğretirsek,
•Alışverişlerde kâğıt torbaları yerine (yanımızda götüreceğimiz) bez torbaları kullanırsak, kağıt tüketimini azaltabilir ve son olarak,
•BÜTÜN KÂĞIT ATIKLARIMIZI GERİ DÖNÜŞÜM KUTULARINA ATMAK ÜZERE BİRİKTİRİR VE DÜZENLİ OLARAK GERİ DÖNÜŞMELERİNİ SAĞLARSAK, HER YIL KURTARABİLECEĞİMİZ 8 MİLYON HEKTAR ORMANLIK ALANIN YİNE BİZLERE VE ÇOCUKLARIMIZA YEŞİL ALAN OLARAK KALACAĞINI UNUTMAZ VE BELKİ ÜZERİNDE YAŞADIĞIMIZ DOĞAYA KARŞI BORCUMUZUN BİRAZINI ÖDEMİŞ OLURUZ.
Av. Arda İNAL
21.03.2013
KAYNAKÇA
* Kullanılmış Kâğıtların Geri Kazanılması – Kullanılmış Kâğıttan Kâğıt Üretimi, Prof. Dr. Mustafa ÖZTÜRK, Ankara, 2005
* Orman ve Su İşleri Bakanlığı ile Orman Genel Müdürlüğü verileri
* Wikipedia
* Muhtelif İnternet Siteleri