Sinerji; Bütünün gücü, tesiri ve verimliliğinin, bütünü meydana getiren parçaların ayrı ayrı ortaya koydukları güç,tesir ve verimliliğin toplamından daha fazla olduğunu ifade eden bir kavram

Sinerji; Bütünün gücü, tesiri ve verimliliğinin, bütünü meydana getiren parçaların ayrı ayrı ortaya koydukları güç,tesir ve verimliliğin toplamından daha fazla olduğunu ifade eden bir kavram. Daha çok işletme teori ve pratiğinde kullanılagelmiş. İşletmelerin globalleşmesiyle  “Kültürel Sinerji” kavramı yaygınlaşmaya başlamış. Farklı kültürden insanların bir arada, uyum içerisinde çalışmasıyla oluşacak faydayı Kültürel Sinerji olarak tarif ediyorlar. Fakat ”Sosyal Sinerji”, henüz çok kullanılan ve yaygın bir kavram değil.(*)

İşletmelerde Sinerjinin farklılığını, önemini ve değerini ortaya koyabilmek için  genelde, matematiksel olarak mümkün olmayan 1+1+1=4  denklemi kullanılıyor.

Bizim alanımız ise sosyal çalışma ve hizmetler. “Sosyal Sinerji” kavramı çok yaygın değil dedik ama, mesela insanların derneklerin çatısı altında bir araya gelmelerinin ana gayesi de bu. Fert fert altından kalkamayacağımız problemleri birlikte çözmeye çalışmak. Kişisel beceri, birikim ve enerjilerimizi toplumun hizmetine daha organize bir biçimde sunabilmek ve daha verimli sonuçlar alabilmek için güç birliği yapmak. Yani teoride fazla kullanılmasa da pratikte Sinerji uygulaması var. Teorisindeki anlam zenginliği dikkate alınarak bilinçli bir şekilde bu kavramdan istifade yaklaşımı, şüphesiz sosyal fayda ve etkinliği arttıracak önemli bir potansiyel taşımaktadır.

Bu tanımlar çerçevesinde, yukarıda işletmeler için kullanılan matematiksel denklem denemesi, sosyal alana uyarlandığında çok daha anlamlı bir farklılık göstermeye adaydır. 1+1+1= 111 gibi

Böyle muazzam bir denklemi mümkün kılacak “Sosyal Sinerji”yi oluşturmak ise, sosyal çalışmalara katılanların, özellikle de yönetici konumunda olan insanların “bütün müktesebatlarıyla”(MEC) çalışmalarına bağlıdır. Bu fedakarane ve cansiperane çalışmadan kasıt; çoğunlukla görülenin aksine, başkanın ya da yönetim kurulundan bazı üyelerin her işe koşturması değildir. İlk aşamada başkanın, yönetim kurulu üyelerinin ve tüm üyelerin kendilerinin ve çevrelerinin sahip oldukları her türlü maddi, kültürel, entelektüel ve sosyal birikimin topyekün hizmete yönlendirilmesinin yolları aranmalıdır.

Müktesabat, her şeyden önce “insanlar”dır. Başkan, Yönetim Kurulu üyeleri, Kurum Çalışanları, Üyeler, başkanın çevresi, yönetim kurulunun çevresi,çalışanların çevresi,üyelerin çevresi…çevrelerin çevresi ve son birimine kadar gözden geçirilip sosyal hedef ve projeler için seferber edilmesi gereken koskoca bir  “Sosyal Sermaye”

Japon sanayisine dünya sanayisinde müstesna bir bir yer kazandıran olumlu yaklaşımlardan biri olan Kaizen sisteminin babası olarak adlandırılan Masaaki İmai, işletmeler için Sinerji oluşturan dört önemli faktörü akılda kolay kalsın diye 3 M,1 İ formülüyle ifade etmiş: Makine, Malzeme, Metod ve İnsan. Bu formülü, sosyal çalışmalarda sinerji faktörlerinin topluca ifadesi için dönüştürecek olursak; i’yi yani İnsanı başa alarak ve hep insan merkezli hareket ederek 7 i şeklinde ifade edebiliriz: İnsan, İdeal, İmkanlar, İhtiyaçlar, İletişim, İstişare, İşbirliği. Elbette sosyal çalışmalarda da malzeme, araçlar ve metoda ihtiyaç vardır. Fakat bunlar 7 İ’den sonra gelen ikincil konulardır.

Şimdi bu İ’leri biraz açalım:

İnsan :Sosyal çalışmalar tamamen insan odaklı çalışmalardır.İnsan, en şerefli ve saygıdeğer varlıktır. İnsana saygı, insanı Yaratan’a saygının yansımasıdır. Halka hizmet, Hakk’a hizmettir. Hizmetin verimli, sürdürülebilir ve kaliteli olması için, bütün insan kaynaklarımızı kapsayan yeterli ayrıntıda bir envanter çalışması, en önemli zemin inşasıdır.

İdeal : İnsanlara hizmet edebilmek için, birlikte çalışacağımız insanları bir ideal etrafında toplayabilmek gerekir.Ortak bir payda, ortak bir hedef, ortak bir coşkunun oluşturduğu ortak ideal, hizmet ehlinin kafasında, gönlünde, muhayyilesinde öyle renkli, öyle canlı, öyle parlak bir yer etmeli ki, motivasyon için dışarıdan bir uyarıya  ihtiyaç duyulmasın.

İmkanlar : Sahip olunan her türlü imkanlar ayrıntılı şekilde analiz edilerek, hizmete yönlendirme kanalları belirlenmeli, açılmalı ve oluşturulmalıdır. İmkanların verimli kullanılmasına azami dikkat gösterilmesi esastır.

İhtiyaçlar : İmkanlar gibi ihtiyaçların da bir analizi yapılmalı,sonuçlar mukayese edilerek en tatminkar ve önemli konulara öncelik verilmelidir. Günlük ihtiyaçların giderilmesi, ileriye dönük temel ihtiyaç ve hedeflerin ihmaline sebebiyet vermemelidir.

İletişim : İnsan Kaynakları envanteri, imkanlar ve ihtiyaçların analizinden sonra yapılmasına karar verilen çalışmalar için en önemli sinerji oluşturma kaynağı iletişimdir. Açık,net,yaygın bir iletişim çabası hem hizmet arzı, hem de hizmet talebi açısından muhatap kitleye ulaşmanın en emin yoludur.

İstişare :Aslında iletişimin ileri ve üst seviyeli bir kademesi olan istişare, doğru karar alabilme olunda tecrübe birikimlerinden istifade edebileceğimiz ehil insanlara danışma çabasıdır. Çaba küçük, fayda büyüktür.

İşbirliği :Doğrudan kendi hizmet ekibimizin imkanları dahilinde bulunmayan bilgi, ihtisas, kaynak ve araçlar konusunda, imkan sahibi kişi, kurum ve kuruluşlarla idealler paralelinde kontrollü bir işbirliği gerekli hatta kaçınılmaz olabilir. Bu konuda kullanılan “Stratejik İşbirliği” kavramı oldukça meşhur ve parlaktır. Ancak stratejiyi başkaları oluşturduğu sürece, tek taraflı işe yarayan bir işbirliği olmaktan öte anlam taşımaz. Ne yazık ki uzun zamandır dış politikada ve bazı iç ve dış sosyal organizasyonlarda bu duruma çok sayıda örnek bulmak mümkündür.  Burada esas; hassasiyetle ilke ve ideallerden sapmalara, özün zayıflaması ve zarar görmesine  ne pahasına ve ne karşılığında olursa olsun geçit vermemektir. Kontrol elden çıkmamalıdır. Kontrol elden çıktığında; işbirliği,işbirlikçiliğe dönüşür.

İbrahim İLHAN
ÇEKÜD Y.K. Eski Başkanı

(*) Yazının kaleme alındığı Mart 2008 tarihinde en yaygın İnternet arama motorunda ”Sosyal Sinerji” kelimeleri için bulunan sonuç sayısı, çoğu üniversite ve resmi kurumların sitelerinde olmak üzere, sadece 8 adettir. Buna karşılık “Kültürel Sinerji” için 47, “Sinerji” için ise 887.000 kayıt bulunmuştur.