Röportaj Konuğu : Osman AKGÜL
Ambalaj Atıkları Bertarafında İSTAÇ A.Ş. Örneği İstabul’un katı atık toplama ve bertaraf hizmetlerini gerçekleştiren İstaç A.Ş. Genel Müdürü Osman Akgül bey ile ambalaj atıkları hakkında bir röportaj yaptık.
ÇEKÜD: Röportaj konuğumuz atık yönetimi faaliyetleri kapsamında çalışmalar yapan ve sürdürülebilir kalkınma çalışmaları yürüten İSTAÇ A.Ş. Genel Müdürü Osman AKGÜL.
Sayın AKGÜL İSTAÇ A.Ş. çalışmalarını takip etmeye çalışıyoruz ancak birde tarafınızdan duymak istedik. İSTAÇ A.Ş’nin kuruluş amacı nedir, hangi ihtiyaçtan dolayı kuruldu?
AKGÜL: İstanbul Çevre Yönetimi Sanayi ve Ticaret A.Ş. (İSTAÇ A.Ş.), katı atıkların uygun şekilde bertarafını sağlamak amacıyla İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin İktisadi Teşekküllerinden biri olarak 1994 yılında kurulmuştur.
İSTAÇ A.Ş., kurulduğu yıldan itibaren ulusal ve uluslar arası standartlar çerçevesinde birçok yeni uygulamayı hayata geçirmiş ve özellikle “Katı Atık” konusunda Türkiye’nin önde gelen kuruluşlarından biri olmuştur. Son yedi yılda ise faaliyet alanını su, hava ve toprak kirliliği konularını da kapsayacak şekilde genişletmiştir. İSTAÇ A.Ş. katı atık ve çevre konusundaki 16 yıllık teknik bilgi birikimini ve teknolojik altyapısını başta İstanbul olmak üzere tüm Türkiye ile paylaşmaktadır.
İSTAÇ A.Ş., çevre yönetimi faaliyetleri kapsamında; evsel düzenli depolama sahalarının kurulumu ve işletilmesi, tıbbi atıkların toplanması ve bertarafı, organik atıklardan kompost üretimi, çöp gazından enerji üretimi, kıyı, plaj, ana arter, meydan ve cadde temizliği, çöp sızıntı suyunun arıtılması, inşaat ve hafriyat atıklarının yönetimi, ambalaj atıklarının yönetimi, çevre eğitimi ve bilinçlendirme çalışmaları, gemilerden sintine, slop, slaç vb. atıkların toplanması, geri kazanımı ve bertarafı, dere ağzı çamur tarama ve ıslah çalışmaları, deniz yüzeyi tarama, hafriyat alanlarının işletimi, geri dönüşümü mümkün olmayan atıklardan ek yakıt üretimi (RDF), granül üretimi, tehlikeli atıkların yönetimi çalışmalarını yürütmektedir. İSTAÇ A.Ş. 2005 yılında “AB Çevre Mevzuatı ile Uyumu Entegre Katı Atık Yönetimi Stratejik Planını” hazırlayarak 2023 yılına kadar İstanbul’daki katı atık yönetimi stratejisini ve hedeflerini belirlemiştir.
ÇEKÜD: İSTAÇ A.Ş’nin ambalaj atıklarının kaynağında ayrı toplanması çalışmalarında üstlendiği rol hakkında bilgi verir misiniz?
AKGÜL: Ambalaj atıkları mevcut çöplerimizin içerisinde bulunan ve ayrı toplandığı zaman hem ekonomik hem de çevresel olarak büyük katkılar sağlayan atık türleridir. Mevcut durumda İstanbul il sınırları dahilinde oluşan çöpün yaklaşık %17-20’sini geri dönüşümü mümkün olan bu atıklar oluşturmaktadır.
Bu atıklarının kaynağında ayrı toplanması ve geri dönüşümü amacıyla 30.07.2004 tarih ve 25538 Sayılı Resmi Gazetede “Ambalaj ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” yayınlanmış 01.01.2005 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Uygulamadaki ihtiyaçlar doğrultusunda söz konusu Yönetmelik Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından revize edilerek, 24.06.2007 tarihinde “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” adı altında yeniden yayımlanmıştır.
Yönetmelik kapsamında İstanbul Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisindeki ambalaj atıklarının kaynağında ayrı toplanması ve geri kazanılması işinin yönetimi İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı oluru ile İSTAÇ A.Ş’ ye verilmiştir.
Bu kapsamda İSTAÇ A.Ş. tarafından “Ambalaj Atıklarının Kaynağında Ayrı Toplanması Projesi” başlatılmıştır. Bu proje ile kullanılmış ambalajların(kağıt-karton, metal, plastik vb.) kaynağında evsel atıklardan ayrı toplanması ve tekrar kullanılması sağlanacak, böylelikle tabii kaynaklarımızın tükenmesi önleneceği gibi ülke ihtiyaçlarını karşılayabilmek için ithal edilen hurda malzemeye ödenen döviz miktarı da azaltılacaktır. Bir diğer husus da bertaraf edilecek katı atık miktarlarındaki büyük azalma ve çevre kirliliğinin önlenmesi olacaktır.
ÇEKÜD: İSTAÇ A.Ş’nin ambalaj atıkları yönetimi ile ilgili çalışmalarından bahsedebilir misiniz?
AKGÜL: İSTAÇ A.Ş olarak; ambalaj atıklarının kaynağında ayrı toplanması projesinin ilçe belediyeleri ile lisanslı firmalar arasındaki koordinasyonun sağlanabilmesi ve uygulamanın takibinin yapılabilmesi için sahada çalışmak üzere 11 çevre mühendisinden oluşan bir ekip kurduk. Bölgelerde görevli mühendislerimiz ilçelere ait yönetim planlarının hazırlanmasından okullarda verilen eğitim çalışmalarına kadar geniş bir yelpazede çalışmalarını sürdürmektedirler.
Ambalaj atıklarının kaynağında ayrı toplanması projesi çerçevesinde ilk olarak İstanbul için “AMBALAJ ATIKLARI YÖNETİM PLANI” hazırlandı.
Projenin ikinci adımında ilçe belediyeleri ve lisanslı firmalar arsında koordinasyon sağlanarak üçlü protokoller imzalanmıştır. İstanbul’da bulunan 39 ilçeden 26’sı ile protokolümüz bulunmaktadır.
Lisanslı firmalarla protokoller yapılırken bazı kriterler aranmaktadır. Öncelikle firmanın GÇİ (Geçici Çalışma İzni) veya TAT (Toplama Ayırma Tesisi) Lisansının bulunması gerekmektedir. Bunun dışında tesisin toplama yapılacak olan bölgeye yakın olması ve teknik yapı ve altyapı bakımından yeterliliği çalışılacak firmalarda aranan özellikler arasındadır.
Projenin üçüncü adımda protokol imzalanan her bir ilçe için detaylı yönetim planları oluşturulmuş ve bu yönetim planları doğrultusunda uygulamaya geçilmiştir.
Ambalaj atıklarının kaynağında ayrı toplanması çalışmaları 2006 yılında 12 ilçede başlamış daha sonraki yıllarda diğer ilçelerde de uygulamaya geçilmiştir. Uygulamalar ilçelerdeki konut, okul, kamu kurumu, hastane, alış-veriş merkezi, otel, market, ofis ve işyerlerinde devam etmektedir.
Ambalaj atıklarının toplanmasında ekipman olarak geri dönüşüm kutuları, konteynerleri ve poşetleri kullanılmaktadır. Ayrı biriktirilen ambalaj atıkları, ambalaj atığı toplama araçları ile lisanlı ayırma tesislerine gelir ve bu tesislerde türlerine göre ayrılarak geri dönüşüm tesislerine sevk edilir. Böylece geri dönüşüm zinciri tamamlanmakta olup atıklar ülke ekonomisine kazandırılmaktadır.
İSTAÇ A.Ş. olarak ambalaj atıklarının kaynağında ayrı toplanması projesi kapsamında koordinasyon dışında sistemin takibini, kontrolünü, izlemesini ve geliştirilmesi kısımlarında da aktif rol üstlenmekteyiz.
Bölgelerde görevli mühendislerimiz tarafından ilçelerde toplanan ambalaj atık miktarları haftalık olarak tutulmakta olup Çevre ve Orman Bakanlığına belirli periyotlarla proje gelişim raporları hazırlamaktayız.
Ayrıca sistemin sağlıklı bir şekilde sürdürülmesine sağlamaya yönelik altyapı faaliyetleri çerçevesinde çeşitli çalışmalar da yapılmaktadır. İstanbul’da katı atık tesis envanterinin oluşturularak İstanbul’da bulunan bütün katı atık tesislerinin harita üzerinde gösterilen çalışma en önemli çalışmalardandır. Bunun yanında dünyanın bir çok ülkesinde örnekleri bulunan vatandaşlarımızın ambalaj atıkları ve diğer değerlendirilebilir atıklarını getirebilecekleri “Geri Dönüşüm Parkları” yapmak için projeler hazırladık. Çok yakın bir zamanda bu projeler hayat geçirilecek ve “Geri Dönüşüm Parkları”nın yaygınlaştırılması sağlanacaktır.
ÇEKÜD: Bugüne kadar ambalaj atıklarının kaynağında ayrı toplanması projesi çerçevesinde İstanbul’da ne kadar atık toplandı?
AKGÜL: İSTAÇ A.Ş. koordinasyonu altında 2006 yılında 12 ilçede başlayan uygulama 2010 yılı itibari ile 25 ilçeye ulaşmıştır. Bu aşamada elde edilen başarıyı en güzel rakamlar ifade etmektedir. 2006 yılında toplam 3.098 ton ambalaj atığı toplanmışken 2009 yılında bu rakam 50.493 tona ulaşmıştır. 2010 yılının ilk 5 ayında 33.429 ton atık toplanmış olup yıl sonu itibari ile yaklaşık 90.000 ton ambalaj atığının toplanması öngörülmektedir. Her yıl bir önceki yıla göre kayda değer bir artış sağlanmıştır. Bu artışlarda üzerinde önemle durduğumuz bilinçlendirme eğitimleri önemli bir etki sağlamıştır.
ÇEKÜD: Sizce bu proje başarılı olabilmesi için öncelikli olarak ele alınması gereken konu nedir?
AKGÜL: EĞİTİM. Biz bu projenin başarılı olabilmesinin en önemliği ayağını eğitim olarak görüyoruz. Ambalaj atıklarının kaynağında ayrı toplanabilmesi için atık üreticilerinin geri dönüşümü mümkün olan atıkları diğer çöplerden ayrı biriktirme alışkanlığına sahip olması gerekir. Bu alışkanlığın kazandırılması amacıyla okul çağındaki çocuklarımıza çevre ve geri kazanım konulu eğitim seminerleri vermekteyiz. Bu eğitimler konusunda uzman çevre mühendislerimiz tarafından verilmektedir.
2006-2007 eğitim öğretim yılında başlattığımız eğitim çalışması ile İstanbul’da toplam 172.000 öğrenciye; 2007-2008 eğitim- öğretim yılında ise 277.000 öğrenciye çevre bilinci ve geri kazanımın önemi anlatılmıştır. 2008-2009’da 218.000, 2009-2010 eğitim öğretim yılında ise 170.000 öğrenciye ulaşılmıştır. 2006 yılından bugüne kadar yaklaşık 840.000’i aşkın öğrenciye ulaşılmıştır. Önümüzdeki Eğitim-Öğretim yılında da yapmış olduğumuz bu eğitimlere devam edeceğiz.
ÇEKÜD: Efendim teşekkür ediyoruz.